De Europese Volkspartij heeft op 21 en 22 oktober 2015 een resolutie gestemd waarbij opgeroepen wordt om de Conventie van Genève up te daten. Ook mijn partij heeft die resolutie gestemd. De vraag is hoe dit moet gebeuren. Wanneer iemand ons zegt dat hij de grondwet wil updaten, dan is de eerste vraag hoe en waar. Dit is ook zo in deze discussie.
Maar die Conventie van Genève updaten kan niet uithollen zijn, heeft mijn partij er in één beweging aan toegevoegd. En terecht. We moeten ook in deze crisistijden vasthouden aan onze waarden. Standvastig zijn, ook bij zware storm. Maar de vraag blijf wat updaten kan betekenen. We moeten ook een oplossing durven suggereren. Schepen zijn veiliger in de haven maar dat is niet waar schepen voor gebouwd zijn. En dus moet de vraag over het updaten wel beantwoord worden. Een reflectie dient zich hoe dan ook op.
Vooreerst dit: het is belangrijk om te weten dat mensen die vluchten voor oorlog meestal niet binnen de definitie in het Vluchtelingenverdrag vallen. Toch is ook hun leven in gevaar. Zij kunnen de subsidiaire beschermingsstatus krijgen. Dit statuut biedt minder rechten dan de status van erkend vluchteling. Wanneer ik schrijf over ‘de Conventie van Genève’ dan gebruik ik die term om het geheel te omvatten.
Er zijn twee elementen die mijn standpunt over de vluchtelingenproblematiek enorm beïnvloed hebben.
Ten eerste blijkt dat de VN agentschappen die moeten instaan voor de vluchtelingenkampen massief onder gefinancierd zijn. Lees hierover bijvoorbeeld via Google een artikel in The Guardian van 6 september 2015: UN agencies ‘broke and failing’ in face of ever-growing refugee crisis.
De gevolgen zijn voorspelbaar. De kampen zijn humanitaire schandalen geworden. De invulling van onze Westerse waarden waar we zo trots op zijn, is er heel ver zoek. Het woord ‘hell hole’ is daar wel op zijn plaats. Het gevolg is ook dat vluchtelingen massaal de weg naar Europa zoeken. Hoe zou je zelf zijn?
Ten tweede moeten we tot het besef komen dat er in de komende jaren steeds oorlogen zullen zijn. In 2015 waren er in 14 landen gewapende conflicten met meer dan 1.000 doden. In vier daarvan gaat het om meer dan 10.000 doden: Afghanistan, Irak, Syrië en er is ook de Boko Haram opstand die zich uitstrekt over vier landen. We moeten alles doen om tot minder oorlogen te komen maar het is niet zeker dat we daar zomaar in lukken. In ‘The Bottom Billion’ beschrijft Professor Collier hoe landen met een laag inkomen en zonder hoop op groei, steeds opnieuw ten prooi vallen aan oorlog en staatsgrepen. Er zullen dus steeds oorlogen zijn in de komende jaren. Het aantal zal variëren en de namen zullen wisselen maar het is niet uitgesloten dat het telkens om minstens een tiental gaat. Lees hierover op Wikipedia ‘List of ongoing armed conflicts 2015’.
Het is duidelijk wat er zal gebeuren. Wellicht zijn we nog maar aan het begin van een steeds opgaande curve. Sommigen vrezen dat de kampen zullen leeglopen in Europa. Of bij uitbreiding, vrezen sommigen dat de landen waar een gewapend conflict is in de komende decennia leeg zullen lopen in Europa. En van die landen zullen er steeds minstens tien zijn. Dit is verontrustend maar ook niet helemaal juist. De landen in oorlog zullen niet leeglopen in Europa. Enkel de asielzoekers die het fysiek of financieel aankunnen, zullen naar Europa komen. En daar zit natuurlijk ook een moreel probleem. Immers, stel dat er een gewapend conflict is in de Democratische Republiek Congo en er zijn 2 miljoen oorlogsvluchtelingen. Moeten we dan bekommerd zijn over de 10.000 Congolezen die bij ons geraken om asiel aan te vragen of over àlle 2 miljoen Congolese oorlogsvluchtelingen?
Moeten we ook geen front vormen tegen de term push-back? De term push-back is weerzinwekkend, ze doet ons denken aan de verschrikkelijkste passages uit de film De Titanic.
Daarom moet de conventie van Geneve geglobaliseerd worden. Ze komt onder druk omdat de mensen op onze planeet steeds mobieler worden. Het was in de jaren ’50 niet te voorzien dat een Afghaan helemaal tot in België zou komen. Dat is druk door de globalisatie en daarom is het normaal om de conventie up te daten. De conventie mag evenwel niet uitgehold worden.
Ze moet aangepast worden met een amendement dat stelt dat een veilige plaats moet aangeboden worden aan een terechte asielzoeker maar niet noodzakelijk in het ondertekenende land. Dus, het is niet uitgesloten maar het is ook niet noodzakelijk zo dat de bescherming in België zal plaatsvinden. Dus eventueel ook in een buurland van het land waar een conflict heerst.
Er is in mijn voorstel geen quotum, alleen de locatie van opvang verandert potentieel. De verantwoordelijkheid blijft. Eigenlijk is er meer verantwoordelijkheid want het gaat niet alleen over wie hier geraakt maar over iedereen die vlucht voor oorlog.
Indien we er in slagen om vluchtelingenkampen in het land zelf of in de buurlanden op te zetten die humanitair comfortabel zijn en in overeenstemming met onze waarden, dan komen we in een andere situatie. Dan kan de vraag naar asiel in België nog gesteld worden maar het zou in dat geval zeker niet uitgesloten zijn maar ook niet noodzakelijk zo zijn dat de plaats in België wordt aangeboden.
Alles staat en valt natuurlijk bij het logistiek kunnen opzetten van die humanitaire kampen. Organisaties zoals de International Organization for Migration kùnnen dit. Ze moeten alleen voldoende gefinancierd worden.
Indien een land dat de conventie ondertekend heeft, aan deze verplichting verzaakt, dan blijft de gangbare procedure van de conventie van Genève lopen.
Het zal alleszins de ondertekenende landen aanzetten om alles in het werk te stellen om ter plaatse het nodige te voorzien. Immers, indien ze de vluchteling juridisch een plaats kunnen garanderen in een veilig en humanitair kamp, dan vervalt het automatische recht op een plaats in België.
Men kan dan in die kampen de mensen huisvesten in wooncontainers met airconditioning in de plaats van in lekkende tenten. Er kunnen dan ook gereserveerde Belgische plaatsen komen in de opvangcentra in de buurlanden van het land waar een conflict is.
Via doorgedreven audits kan gecontroleerd worden indien de vluchtelingenkampen in overeenstemming zijn met de afgesproken service level agreements.
De conventie van Genève komt onder druk door globalisering en moet daarom met globalisering aangepast worden.
